W grudniu 2021 roku Europejski Urząd Nadzoru Bankowego opublikował dokumenty konsultacyjne dotyczące IRRBB i CSRBB. Tworząc systemy SPID IRRBB oraz SPID CSRBB, dokładnie przeanalizowaliśmy te dokumenty, aby uwzględnić ich założenia w nowym rozwiązaniu.
Czym są IRRBB i CSRBB?
Instytucje finansowe powinny uwzględniać ryzyko stopy procentowej (IRRBB) oraz ryzyko spreadu kredytowego (CSRBB) w procesie oceny i alokacji kapitału wewnętrznego. W tym celu konieczne jest zastosowanie wewnętrznych systemów pomiaru ryzyka, które odzwierciedlają apetyt na ryzyko, poziom ryzyka oraz politykę zarządzania ryzykiem danej instytucji.
Definicje ryzyk:
Ryzyko stopy procentowej (IRRBB)
To ryzyko wynikające z wpływu zmian stóp procentowych na obecny i przyszły wynik finansowy oraz kapitał instytucji. Obejmuje ono:
Ryzyko niedopasowania: Związane z różnicami w terminach dostosowania oprocentowania instrumentów wrażliwych na stopy procentowe. Obejmuje zmiany w strukturze terminowej krzywych dochodowości – zarówno równoległe, jak i nierównoległe.
Ryzyko bazowe: Wynika z różnic w zmianach stóp procentowych dla instrumentów o podobnych terminach zapadalności, ale opartych na różnych indeksach stóp. Jest efektem niedoskonałej korelacji między stopami płaconymi a otrzymywanymi.
Ryzyko opcji: Pochodzi z opcji (jawnych lub wbudowanych), gdzie zmiany stóp procentowych mogą wpłynąć na przepływy pieniężne instytucji lub decyzje klientów (np. ryzyko behawioralne związane z elastycznością klienta).
Ryzyko spreadu kredytowego (CSRBB)
To ryzyko wynikające ze zmian w wycenie rynkowej ryzyka kredytowego, premii za płynność oraz innych komponentów instrumentów obciążonych ryzykiem kredytowym.
Nowe wytyczne EBA
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w portfelu niehandlowym powinno być zgodne z wytycznymi EBA-GL-2018-02 z 18 lipca 2018 roku. Dokumenty konsultacyjne z grudnia 2021 roku uzupełniają te wytyczne, określając:
- Zasady identyfikacji, oceny, zarządzania i ograniczania ryzyka związanego ze zmianami stóp procentowych (IRRBB) oraz monitorowania ryzyka spreadu kredytowego (CSRBB).
Standardy techniczne dla podejścia standardowego IRRBB.
Standardy techniczne dla nadzorczych testów warunków skrajnych IRRBB (SOT).
Instytucje muszą traktować IRRBB i CSRBB jako istotne, kompleksowo oceniając je w procesach zarządzania ryzykiem i oceny kapitału wewnętrznego. W tym celu należy:
- Określić ekspozycje na IRRBB i CSRBB
- Zapewnić skuteczne monitorowanie, pomiar i kontrolę tych ryzyk.
- Zarządzać ryzykiem wynikającym z ekspozycji.
- Uwzględnić obecne i przyszłe ekspozycje w ocenie potrzeb kapitałowych pod względem ilości i jakości.
Proces ten powinien uwzględniać:
- Wewnętrzne limity ekspozycji na IRRBB i CSRBB oraz ich czas obowiązywania.
- Koszty zabezpieczenia otwartych pozycji.
- Wrażliwość miar IRRBB i CSRBB na kluczowe założenia modelowania.
- Wpływ scenariuszy szokowych i testów warunków skrajnych na pozycje oparte na różnych wskaźnikach stóp procentowych.
- Wpływ niedopasowania pozycji w różnych walutach na wartość ekonomiczną i wyniki finansowe.
Podejście do IRRBB – jak to realizujemy?
Pomiar ryzyka IRRBB może być realizowany poprzez:
Podejście oparte na bezwarunkowym modelowaniu przepływów pieniężnych (harmonogramy niezależne od scenariuszy stóp procentowych), z wykorzystaniem miar:
Analiza luki – oparta na dochodach.
Analiza duracji – oparta na wartości ekonomicznej.
Częściowo zmodyfikowana duracja – miara wartości ekonomicznej.
Podejście oparte na warunkowym modelowaniu przepływów pieniężnych (harmonogramy zależne od scenariuszy stóp procentowych), z wykorzystaniem miar:
NII (net interest income) – miara dochodowa.
EVE – miara wartości ekonomicznej kapitału.
W przypadku braku wewnętrznego modelu IRRBB instytucje mogą stosować:
- Podejście standardowe: Określa zasady podziału i rozterminowania przepływów pieniężnych oraz kalkulację miar EVE i NII.
- Uproszczone podejście standardowe: Wykorzystuje założenia podejścia standardowego z uproszczeniami zdefiniowanymi przez regulatora.
W obu podejściach stosuje się standardowe scenariusze szokowe, scenariusze warunków skrajnych dla krzywych dochodowości oraz, w przypadku modeli wewnętrznych, własne scenariusze instytucji. Modele wewnętrzne mogą być uzupełnione symulacjami Monte Carlo lub historycznymi. Zakres metod, scenariuszy i parametrów jest dostosowywany do modelu pomiaru ryzyka instytucji.
SPID IRRBB/CSRBB – nowe rozwiązanie już wkrótce
System SPID wspiera proces szacowania i alokacji kapitału dla IRRBB i CSRBB, uwzględniając kategorie zaawansowania instytucji (1-4).
Oferuje:
- Ustalanie ekspozycji na IRRBB i CSRBB.
- Modelowanie danych wejściowych, w tym harmonogramów przepływów pieniężnych oraz planów finansowych krótko- i długoterminowych.
- Kalkulację miar ryzyka z użyciem opisanych metod i scenariuszy.
- Walidację modelu kalkulacji.
- Ścieżki rewizyjne procesów kalkulacji.
- Parametryzację scenariuszy szokowych i testów warunków skrajnych.
System umożliwia łatwe raportowanie wewnętrzne na potrzeby organów instytucji w zakresie ryzyk IRRBB i CSRBB. Zapewnia spójność z innymi modułami SPID BASEL IV (ryzyko kredytowe, rynkowe, płynność), co pozwala na analizę interakcji IRRBB i CSRBB z innymi ryzykami w ramach testów warunków skrajnych na poziomie całej instytucji.
Tomasz Kokot – Dyrektor Obszaru Biznesowego